Auditieve verwerkingsproblemen

Luisterproblemen komen vaak voor.
Het is echter belangrijk om ze niet te verwarren met motivatieproblemen (niet willen luisteren) en aandachtsproblemen (niet opletten).
Wanneer je als luisteraar een boodschap niet goed begrijpt, kan dit vele oorzaken hebben.

Iemand wordt bijvoorbeeld ´Oost-Indisch doof´ genoemd als hij net doet alsof hij niets hoort.
Dit is eerder een motivatieprobleem dan een echt luisterprobleem.
Ook kan het gebeuren dat het geluid ´het ene oor in, en het andere oor uitgaat´; in dat geval hoort men wel, maar ontbreekt de aandacht om de boodschap bewust te (willen) begrijpen.
Dit aandachtsprobleem heeft niet specifiek met ons gehoor te maken, want ook bij het lezen kunnen we onszelf er weleens op betrappen dat we een stuk tekst herhaaldelijk moeten lezen vanwege te weinig aandacht.

Echter, structurele aandachtsproblemen (zoals bijvoorbeeld AD(H)D) kunnen wel leiden tot problemen in de communicatie doordat mondelinge informatie niet goed aankomt bij de luisteraar.

Auditief verwerkingsprobleem

Tenslotte kan iemand ook een luisterprobleem hebben ondanks een normale gehoordrempel;
je kan dan wel horen, maar niet goed verstaan.

Horen is slechts de eerste stap in het proces van spraakwaarneming.
Wanneer de oren kunnen ‘horen’, hoeft spraak nog niet te worden verstaan.
Nadat de oren het geluid hebben opgevangen, moet dit in de hersenen verwerkt worden tot een betekenisvolle boodschap.
Dit deel van het proces wordt auditieve verwerking genoemd.
Dit wordt ook wel een auditief verwerkingsprobleem genoemd.

Bij auditieve verwerkingsproblemen (AVP) zijn er problemen met de auditieve functies.
Auditieve functies worden vaak uitgelegd als “wat we doen met wat we horen”.
Oftewel: het verwerken van geluiden, klanken en spraak.

Auditieve verwerkingsproblemen leiden tot verstaansproblemen in moeilijke luistersituaties, zoals bijvoorbeeld in een drukke klas, een rumoerig café, of tijdens een gesprek met het geluid van de radio op de achtergrond.

Het belangrijkste kenmerk van auditieve verwerkingsproblemen is, dat de luisterproblemen verminderen zodra het geluid beter van kwaliteit is, zoals in een één-op-één gesprek zonder storende geluiden op de achtergrond.

Half woord

Een luisteraar met een auditief verwerkingsprobleem heeft aan een half woord niet genoeg.
Hij/zij heeft dus meer spraakinformatie nodig om de boodschap te verstaan.

Net als bij (tijdelijke) gehoorverliezen kan dit problemen opleveren voor:

de spraak-taalontwikkeling,
de ontwikkeling van de communicatieve vaardigheden
en de ontwikkeling van het lezen.

Door onvoldoende toegang tot de aangeboden taal kunnen ook problemen ontstaan op andere leergebieden.
Kinderen met een gehoorverlies of een auditief verwerkingsprobleem, kunnen in tegenstelling tot andere kinderen minder informatie oppikken in drukkere situaties (problemen met incidenteel leren).
Daardoor kan er ook op andere leergebieden een achterstand ontstaan.
Het onvoldoende meekrijgen van de informatie kan ook gevolgen hebben voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen.

Twijfel je of jouw kind AVP heeft?
Bekijk dan hier de checklist Auditieve Verwerkingsproblemen.

Wat doet de logopedist?

De logopedist levert een belangrijke bijdrage aan het ontdekken, vaststellen en behandelen van problemen in de luistervaardigheid.

Wanneer een kind bijvoorbeeld verwezen wordt omdat het moeite heeft met het begrijpen van mondelinge taal, zal de logopedist allereerst willen vaststellen of er sprake is van een luisterprobleem.

In eerste instantie is het dan belangrijk dat er onderscheid kan worden gemaakt tussen aandachtsproblemen, gehoorverlies en auditieve verwerkingsproblemen.

Door middel van uitgebreid onderzoek op een audiologisch centrum, waaraan de logopedist ook een bijdrage levert, kan een luisterprobleem in kaart worden gebracht.
Dit onderzoek wordt vaak pas op zesjarige leeftijd afgenomen en bevat onder andere een uitgebreide gehoortest en een spraak-taalonderzoek.

Trainen

Zoals hierboven al werd gezegd:
luisterproblemen kunnen nadelige gevolgen hebben voor de ontwikkeling van taal, communicatieve vaardigheden en leren lezen.

Door middel van training op deze gebieden kan het kind beter leren omgaan met de luisterproblemen.

Enerzijds kunnen de auditieve vaardigheden worden getraind, waaronder het goed kunnen onderscheiden van spraakklanken (bus vs. mus) of het leren invullen van ontbrekende woorddelen (´ik kijk te_visie´).

Anderzijds kunnen ook de compenserende vaardigheden worden getraind, waaronder:

het vermogen om visuele informatie te gebruiken (liplezen),
de taalvaardigheid (woordenschattraining)
en strategieën om mondelinge informatie beter te kunnen onthouden (in stukken splitsen, aantekeningen maken)

Tenslotte begeleidt de logopedist ook de omgeving van de luisteraar:

de leerkracht krijgt tips voor het duidelijk aanbieden van instructies en het verbeteren van de luistersituatie in de klas,
de ouders krijgen aanwijzingen om thuis voor een rustige omgeving te zorgen.

Het gebruik van ondersteunende luisterapparatuur (soloapparatuur of FM-apparatuur) in de klassituatie kan een extra hulpmiddel zijn om de geluidskwaliteit van de aangeboden informatie te optimaliseren.
Hiermee krijgt het kind betere toegang tot de instructies van de leerkracht.