Nasaliteit

Nasaliteitsstoornis

Er is sprake van een nasaliteitsstoornis of neusspraak wanneer de klank (resonantie) van de spraak afwijkend is:
de spraak klinkt te veel of juist te weinig door de neus.
Tijdens het spreken worden de meeste klanken door de mond gevormd.
Het zachte gehemelte trekt op en daardoor wordt de mondholte aan de achterzijde afgesloten.
Zo ontsnapt er geen lucht door de neus.
Alleen bij de klanken [m], [n] en [ng] wordt deze afsluiting niet gemaakt, zodat deze klanken door de neus klinken.

Soorten nasaliteit

Er zijn drie soorten nasaliteitsstoornissen: open neusspraak, gesloten neusspraak, gemengde neusspraak.
De open neusspraak is het meest storend voor de verstaanbaarheid.
Tijdens het spreken ontsnapt teveel lucht via de neus bij de klanken die normaal alleen met de mond gevormd worden, zoals de [s] en de [p].
De oorzaak van open neusspraak kan een aangeboren lip-, kaak- en/of gehemeltespleet zijn.
Andere oorzaken zijn een aangeboren te kort gehemelte, verlamming van de spieren van het zachte gehemelte (na een hersenbloeding) of verminderde spierkracht in het gehemelte (zoals bij multiple sclerose of de ziekte van Parkinson).
Soms is gewoontevorming de oorzaak van de gestoorde nasaliteit, wat kan gebeuren na verwijdering van de neusamandel.

Bij gesloten neusspraak klinkt de spraak verstopt.
Er wordt geen of te weinig gebruik gemaakt van de neusweg bij het spreken.
De oorzaak kan een scheef neustussenschot zijn.
Ook kunnen één of meer neuspoliepen, een vergrote neusamandel of gezwollen neusslijmvliezen voor te weinig resonantie door de neus zorgen.

Tenslotte kan er een combinatie van beide vormen voorkomen: de gemengde neusspraak.
De KNO-arts stelt de diagnose.

Wat doet de logopedist?

De logopedist onderzoekt de ernst van de nasaliteitsstoornis en de invloed daarvan op de verstaanbaarheid.
Het resultaat van een logopedische behandeling is afhankelijk van de oorzaak.
In sommige gevallen moet eerst medisch of chirurgisch ingegrepen worden, voordat de logopedische behandeling kan beginnen.
Ook het succes van de logopedische behandeling is hiervan afhankelijk.

Bij open neusspraak bestaat de behandeling uit oefeningen om de gehemeltespieren te activeren en een energieke uitspraak aan te leren.
Bij gesloten neusspraak zal het accent liggen op het beter leren gebruiken van de neusweg.
De behandeling van de gemengde neusspraak bestaat uit een combinatie.

In alle gevallen wordt op een systematische manier het spraakgedrag veranderd.